Kinderen

Uit een onderzoek van KAJ in 2018 blijkt dat kinderen van gescheiden ouders vaak in de kou blijven staan. Kinderen worden de speelbal van de strijd tussen vader en moeder. Beide ouders zien niet dat hun scheiding ook een ingrijpend gebeuren is voor de kinderen. De beide ouders zitten zo vast in hun woede tegenover elkaar en  het verdriet om de scheiding dat zij niet meer zien wat hun kinderen nodig hebben in de scheiding.

De ouders zijn in een “overlevingsmodus” en hebben zelf al heel veel moeite om overeind te blijven in het ganse gebeuren zodat de kinderen zich onzichtbaar maken om het lijden van hun ouders niet te vergroten. Wanneer de ouders in een vechtmodus blijven zitten tegenover elkaar, kunnen de kinderen geen normale band meer met hun ouders ontwikkelen. Kinderen hebben om de scheiding niet gevraagd maar worden vaak niet gezien en ondersteund in de scheiding door hun ouders. Tegelijkertijd zitten zij zelf met heel veel vragen die niet opgelost geraken. 

Bij scheidingsbemiddeling ondersteunt de bemiddelaar beide ouders  en helpt hen ook de kinderen in de scheiding te betrekken. Een bemiddelingstraject houdt altijd rekening met de kinderen en de bemiddelaar brengt de kinderen vol aanwezig in de bemiddeling. Zo wordt elke beslissing die de ouders nemen getoetst aan het belang van de kinderen en helpt de bemiddelaar de ouders om de kinderen  niet in hun strijd te betrekken.

Alleen de beide ouders hebben het gezamenlijk ouderlijk gezag.
‘Gezamenlijk’ betekent dat ze tot een overeenstemming moeten komen over de organisatie van de huisvesting van de kinderen en alle belangrijke beslissingen (zoals over hun gezondheid, hun opvoeding, hun studies, vrije tijd, de religieuze of filosofische oriëntatie,…).

Bij onenigheid of als een beslissing niet gezamenlijk is genomen, kan je naar de familierechter gaan die zal oordelen in het belang van het kind. Is er een dringende beslissing nodig (vb . schoolkeuze), dan kan je naar de kortgedingrechter stappen.

Zelfs wanneer een kind exclusief bij één ouder woont, behoudt de andere ouder mee het ouderlijk gezag. De ouder bij wie de kinderen wonen, overlegt gezamenlijk met de andere partner over alle maatregelen die met de kinderen te maken hebben. Die regeling geldt voor alle kinderen, of hun ouders nu getrouwd zijn of niet, en wat ook de evolutie van hun onderlinge relatie mag zijn. Het ouderlijk gezag is gebaseerd op de afstamming.
In uitzonderlijke gevallen kan de rechter het ouderlijk gezag geheel of gedeeltelijk aan één ouder toekennen.

Beide ouders zijn wettelijk verplicht tussen te komen in het onderhoud en de opvoeding van de kinderen. Hun onderlinge bijdrage bepalen ze zelf.

Maar als er geen akkoord is, zal de rechter de bijdrage van elke ouder bepalen. Die bijdrage wordt dan berekend op basis van alle samengevoegde middelen van beide ouders: alle beroepsinkomsten en alle andere inkomsten (zoals inkomsten uit onroerende goederen of sociale voordelen) die de levensstandaard van de ouders en de kinderen ondersteunen. Ook de beschikbaarheid van de ouders kan bekeken worden.
Verder wordt gekeken naar de gewone en buitengewone kosten van de kinderen, waar de kinderen verblijven en wie de kinderbijslag ontvangt. Een voorbeeld: verblijven de kinderen meer bij de moeder en ontvangt zij ook de kinderbijslag, dan beïnvloedt dit de bijdrage van de vader.

Een fiscale optimalisatie van de onderhoudsgelden kan beide ouders veel geld uitsparen. Het fiscaal voordeel van de kinderen splitsen over de beide ouders is nadelig voor beide ouders. Beter is het te bepalen dat één ouder de kinderen fiscaal ten laste neemt en de andere ouder de onderhoudsbijdrage voor de kinderen fiscaal aftrekt.

De verblijfsregeling van de kinderen wordt gelijkmatig verdeeld tussen beide partners. Dat is het uitgangspunt van de gewijzigde wet van 2006. Het is de zogenaamde ‘klassieke verblijfsregeling’ waarbij de kinderen één week bij de ene ouder en de andere week bij de andere ouder wonen.
Komen de ouders niet overeen over een gelijkmatige verblijfsregeling van de kinderen dan zal de rechter oordelen en zal eerst gekeken worden of een gelijkmatige verblijfsregeling aangewezen is. Beslist de rechtbank dat de gelijkmatige verblijfsregeling niet aangewezen is, dan zal de rechter dat op een bijzondere wijze motiveren.

Bepalend in de beslissing is het belang van het kind en het belang van de ouders. Daarnaast spelen ook de leeftijd van de kinderen en de mening van het kind een rol. Vanaf 12 jaar wordt het kind uitgenodigd om hierover gehoord te worden door de rechter. Ook wanneer de ouders te ver uit elkaar wonen of niet beschikbaar zijn voor de kinderen, kan de rechter beslissen om de kinderen bij één ouder te laten wonen.
De rechter zal altijd een verblijfsregeling proberen te bereiken die de veiligheid en de stabiliteit van de kinderen ondersteunt.

Er wordt ook rekening gehouden met de al bestaande verblijfsregeling. Verloopt die vlot en zonder noemenswaardige problemen dan zal de rechtbank niet geneigd zijn daar verandering in te brengen.

Vanaf wanneer?

Kinderen vanaf 12 jaar worden opgeroepen om gehoord te worden door de rechter. Zij zijn niet verplicht om te gaan.
De kinderen worden ook niet altijd opgeroepen: wanneer de discussie alleen gaat over het bedrag van  de onderhoudsbijdrage, krijgen de kinderen geen brief.
Kinderen onder de 12 jaar worden niet ingelicht over hun hoorrecht. Zij kunnen zelf wel een brief schrijven om gehoord te worden, of hun ouders kunnen het vragen. De rechter kan hen ook ambtshalve horen.

Waar?

Het gesprek gaat door in het kabinet van de rechter zonder dat de vader en de moeder erbij zijn. Meestal is dit op woensdagnamiddag. Van dit gesprek wordt een verslag gemaakt dat door de ouders kan worden gelezen.
Het verslag wordt soms door de ouders als bewijsmiddel gebruikt in de gerechtelijke procedure.

Veilig?

Voor het kind is het hoorrecht niet altijd veilig: het kind is door zijn afstamming loyaal aan zijn vader en moeder en wordt voor een keuze gesteld die hij/zij niet gevraagd heeft. Het kind weet ook nooit voor 100 % wat er met het verslag gaat gebeuren. Wanneer kinderen gehoord worden,  weten zij vaak niet waarover hun ouders ruzie hebben. Of zoals een rechter het onlangs treffend op een studiedag  stelde: “ de ouders leggen de verantwoordelijkheid voor de beslissingen over hun kinderen al te snel bij een rechter. ”
Hou uw kinderen uit de strijd en kies resoluut voor bemiddeling.

Deze week kwam een vader op consultatie en wou een week-week regeling voor de kinderen omdat hij dan geen onderhoudsgeld voor de kinderen moet betalen. Althans, dat dacht hij.

Een hardnekkig misverstand met een taai leven!

Zeggen dat je de kinderen in een gelijkmatige verblijfsco-ouderschap wilt, betekent niet dat je geen onderhoudsgeld voor de kinderen betaalt.

De bijdrage van elke partner in het onderhoud en de opvoeding van de kinderen wordt berekend naar de financiële draagkracht van de partijen. Verdient één partner substantieel meer dan de andere partner dan zal hij méér moeten bijdragen. De bijdrageplicht van de ouders is evenredig met hun inkomen en hun mogelijkheden.

Meestal weigert een partner om onderhoudsgeld te betalen omdat hij/zij boos is op de andere partner. De noden en de behoeften van de kinderen worden dan niet gezien. Ouders zitten dan zo in de strijd dat ze niet meer helder kunnen denken en al te impulsief handelen.

Als je dan nog eens doorvraagt hoe de partner dan de week-week regeling praktisch gaat invullen heeft men daar nog niet goed over nagedacht.

Nadine, een gescheiden moeder, heeft er een mooie zomervakantie opzitten. Ze is samen met haar drie kinderen, Jef (6), Marie (12) en Tessa (18) op reis geweest naar Spanje. De kinderen zijn ook op reis geweest met hun vader, Dirk, die de kinderen tijdens het schooljaar ieder alternerend weekend bij zich heeft. De kinderen kijken er zo langzamerhand naar uit hun vrienden en vriendinnen terug te zien op de eerste schooldag. Zij denken daarbij aan de vers gekafte boeken, de leuke schooltrips ,en Tessa zelfs aan het eerste jaar op kot. Nadine is iets minder enthousiast; zij maakt zich vooral zorgen over de rekeningen die ze vanaf 1 september mag verwachten.

Toen Nadine en Dirk gescheiden zijn, heeft de rechter in een vonnis vastgesteld dat Dirk een alimentatie aan Nadine moet betalen voor de gewone kosten van de kinderen. De rechter heeft ook beslist dat Dirk daarnaast 3/4e van de buitengewone kosten die Nadine maakt voor de kinderen aan haar moet terugbetalen. Het begin van het schooljaar brengt steeds wat spanning tussen Nadine en Dirk,  want welke schoolkosten zijn nu eigenlijk gewone kosten, en welke schoolkosten zijn nu buitengewone kosten ?

Wanneer Nadine twijfelt over een bepaalde kost, leest zij best het vonnis. In vele gevallen heeft de rechter immers de buitengewone kosten opgelijst in het vonnis. In evenveel gevallen heeft de rechter dat echter niet gedaan. In dat geval kan Nadine- indicatief-  terugvallen op de rechtspraak van het Hof van Beroep te Gent, dat een vaste en hanteerbare lijst heeft opgemaakt van welke schoolkosten, en naschoolse kosten en medische kosten nu precies als buitengewone kosten kunnen worden beschouwd.

Nadine zal zien dat voor de twee jongste kinderen de verplichte schoolkledij en abonnementen van openbaar vervoer in ieder geval tot de buitengewone kosten behoort. Voor Marie, die vanaf nu naar het middelbaar gaat, en Tessa, die naar de hogeschool gaat, komen daar ook nog eens de inschrijvingsgeld en de studieboeken en het vereiste studiemateriaal bij, alsook alle uitgaven voor  schoolreizen of uitwisselings- en Erasmusprogramma’s. De kosten voor de huur en voorzieningen van het studentenkot van Tessa mag Nadine beschouwen als buitengewone kosten maar Nadine zal wel vooraf overleggen met Dirk over het kot en de kosten die daaraan verbonden zijn. Ook de aankoop van de laptop en printer die voor de studie van Marie noodzakelijk zijn behoren tot de buitengewone kosten, voor zover Nadine daarover vooraf overlegd heeft met Dirk. Hetzelfde geldt voor eventuele kosten van bijlessen.

Van andere steeds terugkerende schoolkosten, zoals het middageten, de kosten van zwemlessen, gsm- of internetkosten, weet Nadine nu dat ze tot de gewone kosten behoren. De bijdrage van Dirk in deze kosten is inbegrepen in de alimentatie die Dirk maandelijks aan Nadine betaalt voor de kinderen.

Belangrijk voor Nadine is dat zij steeds de rekeningen van alle buitengewone kosten goed bijhoudt, en dat ze Dirk maandelijks een overzicht kan bezorgen van de buitengewone kosten die ze heeft betaald, met een kopie van de rekeningen daarbij. Dirk ziet er steeds op toe dat eventuele schoolpremies, studietoelagen of studiebeurzen afgetrokken worden van deze buitengewone kosten.

Vermijd hierover onnodige spanningen en overleg met je ex- partner over de kosten of kies voor bemiddeling zodat jezelf kan bepalen wie welke kosten betaalt.

Zondag is het Vaderdag, maar Joris* zal dat zonder zijn kinderen vieren. Sandra*, zijn ex, stuurde hem gisteren een whatappje om te zeggen dat de kinderen bij haar blijven dit weekend. Heeft zij het recht om dit te doen? En heeft Joris als vader, het recht om de kinderen te zien?

Als Sandra de verblijfsregeling even naleest, dan ziet zij dat er werd overeengekomen dat de kinderen op Vaderdag bij de papa verblijven. Deze regeling is klaar en duidelijk, en Sandra kan die niet op eigen houtje wijzigen, zonder akkoord van Joris.

Wat kan Joris doen? Hij kan deze patstelling best regelen via bemiddeling. Dit is een effectieve manier om Sandra aan te spreken op enige redelijkheid. Bovendien blijft het dan relatief rustig voor de kinderen. Zij vragen hier niet om en zijn al uit hun gewone doen. Spanningen tussen hun ouders kunnen ze dan ook wel missen.

Joris heeft trouwens wel het recht aan zijn kant. Hij kan de vaderdagregeling zelfs juridisch afdwingen. Als Sandra de kinderen niet bij hem laat komen, dan zal ze daar een zeer goede, geldige reden moeten voor hebben. Een reden die gestaafd wordt door een medisch attest.

Het contact tussen de ouder en de kinderen is immers een fundamenteel element van het gezinsleven. Dit contact wordt beschermd door het Europees verdrag van de rechten van de mens ( art. 8). Een vader heeft het recht om de kinderen te zien op Vaderdag. De rechtbank zal hem hierin steunen, hij staat er niet alleen voor.

Omdat de verblijfsregeling een recht is, en geen plicht, zou Joris trouwens ook mogen vragen dat de kinderen zondag bij Sandra blijven. Hij ziet dan af van dit recht en Sandra kan hem niet dwingen de kinderen te zien op Vaderdag. Dit is een misbruik dat voorkomt en vaak onder de radar blijft. Het recht staat hier machteloos tegenover.

Zoals gezegd: Joris en Sandra proberen dit best met bemiddeling te regelen. Als bemiddelaar luister ik naar hen, vraag door en zoek verheldering bij allebei. Joris en Sandra verlaten de bemiddelingstafel opgelucht nadat zij gehoord zijn en komen zo tot een oplossing.

* Fictieve namen

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: welke rol de vader speelt na de scheiding, is een kwestie van afspraken. Een gescheiden papa kan de kinderen volledig mee opvoeden. Bijvoorbeeld wanneer de kinderen afwisselend een week bij hem en bij de mama zijn.

Week-om-week is het wettelijke uitgangspunt, maar een koppel kan daarvan afwijken. Daarover worden tijdens de bemiddeling de nodige afspraken gemaakt. De bemiddelaar heeft 15 verschillende modellen van een verblijfsregeling ter beschikking. Welke regeling het moet worden, hangt af van ieders agenda, beroepsactiviteiten en mogelijkheden.

In een bemiddeling wegen we de verschillende factoren af om tot een regeling te komen die goed is voor de kinderen én voor beide partners.

Het is dus zeker niet zo dat kinderen na een scheiding hun papa moeten missen of dat hij een mindere rol zou moeten spelen in de opvoeding. Beide partners kunnen deze rol evenwaardig opnemen, naargelang de omstandigheden en wensen.

Vaders die hun week-week verblijfsregeling opnemen, kunnen wel nog verplicht worden om alimentatie voor de kinderen te betalen. Het kan ook zijn dat beide partners bijdragen in de kosten voor de kinderen. De verblijfsregeling is immers niet de enige factor bij het bepalen van de kinderalimentatie. Er wordt ook gekeken naar de financiële draagkracht en het inkomen van de beide ouders. Laat jullie hierin deskundig bijstaan, bijvoorbeeld door een bemiddelaar met voldoende ervaring.

De magische peuterwereld

Nog een weetje over kleine kinderen en de verblijfsregeling. Wist je dat peuters als het ware een ‘magisch’ beeld van de werkelijkheid hebben? Zij ervaren de duur van één dag als even lang als één jaar. Hou daarmee rekening als je een verblijfsregeling afspreekt.